Zelfoverschatting in teams: waarom dat best nuttig is

“Kijk mamma, hier hebben we gewonnen!” Roept zoonlief als we langs de voetbalvelden fietsen.

“En verloren” flap ik er nog nét niet uit.

Ik verwonder me over hoe zijn geheugen werkt.

Een jaar geleden won zijn team hier inderdaad glorieus.

Maar vier weken geleden zijn ze door dezelfde club volledig in de pan gehakt.

Ik besluit mijn woorden in te slikken.

“Ja schat, dat was een mooie wedstrijd he?!”.

Het gedrag van mijn zoon heeft een naam: het zelfoverschattingsprincipe (self enhancement).

De neiging om je successen te vergroten of overdrijven, om positieve gebeurtenissen in de spotlights te zetten en negatieve ‘te vergeten’.

Het is een onbewust proces, met een duidelijke functie: het helpt om een goed gevoel over jezelf en je prestaties te houden.

Het houdt je gemotiveerd om door te gaan, ondanks tegenslag.

In teams zie je dit fenomeen ook.

Teams die middelmatig presteren en het nooit over hun faalervaringen hebben. Naarmate de kritiek van buitenaf toeneemt schieten ze sterker in het zelfoverschattingsgedrag.

Laatst sprak ik een manager die niet goed wist hoe ze urgentie kon creëren in haar team. De helft van het team heeft onlangs een officiële waarschuwing gehad.

Desondanks vindt het team dat het prima gaat.

"Dat vond de vorige manager ook"

voeren ze aan.

Ze tonen geen enkele nieuwsgierigheid

Als de manager verbeterpunten aandraagt.

Ze zien geen urgentie om te verbeteren.

Herken je het fenomeen van zelfoverschatting in jouw team of in teams waarmee je te maken hebt?

Bedenk dan dat het natuurlijk gedrag is, in reactie op een reeks tegenslagen of op druk van buitenaf.

Hoe sterker de sociale cohesie in een team

hoe sterker dit gedrag is.

Groepen zijn, nog sterker dan individuen,

geneigd te volharden in bestaand gedrag

zodra de druk van buitenaf toeneemt.

De saamhorigheid groeit.

Het geeft veiligheid in een onveilige situatie.

Het team sluit de gelederen als het onder vuur ligt. Het is een overlevingsstrategie.

Moet je dan stoppen met kritiek leveren?

Ja. Althans, wél tijdelijk.

We hebben twee tips.

De eerste is simpel maar wordt vaak vergeten: laat zien dat je successen opmerkt. Erken ze en benoem ze.

De tweede is essentieel:

stop met incidenten bespreken. De manager uit het voorbeeld

put zich uit in het bespreken van voorbeelden

en het beargumenteren van haar punten van kritiek.

Ze hoort zichzelf in herhaling vallen.

Elke week weer.

Zonder dat er iets verandert.

Als je drie keer of vaker dezelfde feedback geeft

en er wordt geen gehoor aan gegeven,

dan kun je er maar beter mee stoppen.

Je bent dan incidenten aan het managen.

Bespreek het patroon.

Een patroon is het antwoord op de vraag: “wat gebeurt er steeds als…..”

In dit geval zou de vraag zijn: “wat gebeurt er steeds als dit team kritiek krijgt?” Of “wat gebeurt er steeds als dit team slechter gaat presteren?”.

Confronteer het team met het antwoord op die vraag. Tijdens een gezamenlijk overleg bijvoorbeeld.

Dat kan op deze manier: “De laatste paar keer dat jullie met kritische opmerkingen te maken kregen gebeurde steeds hetzelfde. De kritiek wordt door jullie tegengesproken of gerelativeerd. Het voelt dan alsof ik een front tegenover me krijg. Niemand stelt een vraag. Een aantal van jullie kiest de aanval.

Effect is dat ik jullie bijna geen feedback meer durf te geven.

Het heeft toch geen zin. Wie herkent dit?”

Leg het patroon neutraal en niet oordelend

op tafel.

Dan prikkel je de nieuwsgierigheid van de teamleden. Die is nodig om met elkaar te onderzoeken waar het patroon vandaan komt en wat nodig is om het te doorbreken.

Wil je beter worden in het soort interventies uit dit blog? Dat leer je in onze training 'luie teamcoaching'

Op 7 maart geven we de training ‘het spel der ongeschreven regels’. Klik hier voor meer informatie.

Over de auteurs Annemieke Figee en Léonie van Rijn zijn eigenaar van Firijn. Ze helpen teams en organisaties om hardnekkige gedragspatronen te veranderen. Daarnaast leren ze managers en teamcoaches hoe ze met luie interventies veel meer succes in teams kunnen boeken. Ze schreven twee boeken: Groepsdruk en Ongeschreven regels en ontwikkelde ‘het spel der ongeschreven regels’.

#zelfoverschatting #teamprestaties #teamcoaching #samenwerkeninteams